Ülkemizde gerek işverenler gerekse İSG profesyonelleri arasında en çok tartışılan ve çözüm aranan konulardan birisi olan mesleki belgelendirme olmaktadır.

Bu karmaşıklığı çözebilmek için iki farklı tanımı iyi bilmek gerekir. Mesleki Eğitim Belgesi ve Mesleki Yeterlilik Belgesi tanımı karıştırılmaktadır.

Meslekî Yeterlilik Belgesi (MYB); Meslekî Yeterlilik Kurumu tarafından onaylanmış, bireyin bilgi, beceri ve yetkinliğini ifade eden belgelere Mesleki Yeterlilik Belgesi denir.

Mesleki Eğitim Belgesi (MEB); örgün veya yaygın eğitim yoluyla bireyleri mesleğe hazırlamak, meslek sahibi olanların mesleklerindeki gelişimlerini ve yeni mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer duygularını geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve ekonomik yeteneklerinin gelişim sürecinin bir plan içerisinde yürütülmesini sağlayan eğitime katılıp başarılı olan kişilere verilen belgelere Mesleki Eğitim Belgesi denir.

İki tanımdan anlaşılacağı gibi MYB ve MEB arasındaki en önemli faklar;

1. MEB bir eğitimin ardından alınır, MYK için eğitime gerek olmadan direk sınava girilerek alınır.
2. MEB için Milli Eğitim Bakanlığı’ nın onayladığı kurumlardan eğitimler alınabilir, MYB için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı olan MYK’ dan akredite olmuş özel eğitim kurumları tarafından yapılan sınavlara girilip alınabilir.
3. MYB si olan kişinin ayrıyeten MEB almasına gerek yoktur, fakat MEB si olan kişinin MYB si alması zorunludur.

İki belge içinde ortak olan hususta şudur;

‘Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin meslekî ve teknik eğitim veren okul ve bölümlerinden mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalıştırılanlar için MEB ve MYB şartı aranmaz’

MEB için gerekli mevzuat düzenlemeleri; Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimine Dair Yönetmelikle yapılmıştır.  MEB si alınması zorunlu meslekler listesine ulaşmak için tıklayınız. Bu Yönetmeliğe göre;

(1) Ekteki dosyada yer alan işlerde çalışacakların, işe alınmadan önce, mesleki eğitime tabi tutulmaları zorunludur. MEB olarak kabul edilecek belgeler şunlardır;

1. a) 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre verilen diploma, bitirme belgesi, yetki belgesi, sertifika, bağımsız işyeri açma belgesi, kalfalık, ustalık ve usta öğreticilik belgelerinden birisi,
2. b) 12/3/2013 tarihli ve 28585 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliğine göre mesleki eğitim kursları veya mesleki eğitim modülü/kursları ile eşit süreli olmak koşuluyla işbaşı eğitim programları sonucu alınan belgeler,
3. c) Millî Eğitim Bakanlığı veya Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kurumlarca verilen operatör belgesi ve sürücü belgesi,

ç) 11/7/2002 tarihli ve 24812 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Patlayıcı Madde Ateşleyici Yeterlilik Belgesinin Verilmesi Esas ve Usullerinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında alınan ateşleyici yeterlilik belgesi,

1. d) Kuruluş kanunlarında veya ilgili kanunlarca yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen eğitim faaliyetleri sonucunda verilen belgeler,
2. e) Millî Eğitim Bakanlığının ilgili biriminin onayının alınması şartıyla; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, eğitim amaçlı faaliyet gösteren vakıf ve dernekler, işçi ve işveren kuruluşları ile bünyelerinde kurulu iktisadi işletmeler, işçi ve işveren kuruluşları tarafından Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş eğitim amaçlı şirketler ve işveren tarafından düzenlenen eğitim faaliyetleri sonucunda verilen belgeler,
3. f) Uluslararası kurum ve kuruluşlardan alınan ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından denkliği sağlanan belgeler,
4. g) 30/12/2008 tarihli ve 27096 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Meslekî Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği kapsamında verilen meslekî yeterlilik belgeleri

(2) Bu Yönetmelik kapsamına giren işlerde 1/1/2013 tarihinden önce işe alındığına dair Sosyal Güvenlik Kurumuna ait kayıtlar esas alınarak 1/1/2013 tarihinden önce çalışmaya başlayanlara Millî Eğitim Bakanlığı ile birinci fıkranın (e) bendinde sayılan(1) kurum ve kuruluşlar arasında yapılacak protokoller çerçevesinde verilecek en az 32 saatlik eğitim modüllerinden geçirilerek alınan eğitimler sonucu düzenlenecek belgelere sahip olanlar bu Yönetmelik kapsamında mesleki eğitim almış olarak kabul edilir.

Şu an için özel eğitim kurumları (2) nolu fıkraya göre  Milli Eğitim Bakanlığından onay alıp MEB si vermektedir. Fakat; burada tartışılan en önemli hususta eğer çalışan iş hayatına 1/1/2013’ten sonra başladıysa özel eğitim kurumlarından aldığı MEB geçersiz sayılmaktadır.

MYB için gerekli mevzuat düzenlemeleri 5544 Sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanuna dayanılarak hazırlanan Mesleki Yeterlilik Kurumu Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Mesleklere İlişkin Tebliğ (Bu tebliğ; yeni meslek standartları eklendikçe güncellenmektedir) ile belirlenmiştir.

5544 Sayılı MYK Kanuna göre;

EK MADDE 1

(1) Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Kurumca standardı yayımlanan ve Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, tebliğin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra bu Kanunda düzenlenen esaslara göre meslekî yeterlilik belgesine sahip olmayan kişiler çalıştırılamaz. 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre ustalık belgesi almış olanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin meslekî ve teknik eğitim veren okul ve bölümlerinden mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalıştırılanlar için meslekî yeterlilik belgesi şartı aranmaz.

(2) Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının görev alanlarını ilgilendiren mevzuatta bu maddede belirtilen hususlara ilişkin gerekli düzenlemeler bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on iki ay içinde yapılır.

(3) Birinci fıkraya ilişkin denetimler iş müfettişlerince yapılır. Birinci fıkrada belirtilen hükümlere aykırı davranan işveren veya işveren vekillerine Çalışma ve İş Kurumu il müdürü tarafından her bir çalışan için beş yüz Türk lirası idari para cezası verilir. Bu Kanuna göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir.

 (Mesleki Yeterlilik Kurumu Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Mesleklere İlişkin Tebliğe göre MYB alınması zorunlu mesleklerin listesine ulaşmak için tıklayınız.)

MYB alınırken yapılan harcamalar, çalışan sınavı kazandığı takdirde devlet tarafından işsizlik fonundan karşılanmaktadır. Sınav ücretlerinin ne kadarlık kısmının devletten karşılanacağı aşağıda verilmiştir. (Resim bulanıksa resmin üzerine tıklayınız)

Sonuç olarak; MYB ve MEB birbirinde çok farklı kavramlardır. İlgili Tebliğde meslek standardı yayınlanmış çalışanlarımıza MYB aldırmamız gereklidir. Çünkü; ÇSGB den yapılan açıklamada zorunluluğun ertelenmeyeceği fakat belge zorunluluğu için denetimlerde 2017 yılı başına kadar bir uygulama yapılmayacağını bildirdi. Belge zorunluluğun uzatıldığına dair bir mevzuat yayınlanmadı, yaşanılacak herhangi bir iş kazasında yargı sürecinde çalışanın MYB olup olmadığı sorulacaktır.

MEB olan çalışanların sertifikalarının geçerli olup olmadığını da muhakkak MEB geçerlilik sorgulama linkinden sorgulamalıyız.